مقتضيات زمان ( 1 )

« انزل من السماء ماء فسالت اوديه بقدرها فاحتمل السيل زبدا رابيا »(
1 ) .
بحثهائی كه در اين چند شب كرديم مربوط به تاريخ فكری مسلمين بود .
عرض كرديم يك جريانهای فكری در دنيای اسلام پيش آمده است كه بايد
نامشان را افراط يا جهالت گذاشت ، جريانهائی كه يك نوع افراط كاريها و
دخل و تصرفهای بيجا در امور دينی بوده است . مثالهايی برای اين موضوع‏
عرض كرديم و عرض شد كه متقابلا جريانهای فكری ديگر در دنيای اسلام پيش‏
آمده است كه تفريط و كندروی و جمود بوده است . برای اين هم مثالهائی‏
عرض كرديم ولی همه مربوط به گذشته بود و اين بحثهای راجع به گذشته‏
مقدمه‏ای بود برای اينكه وظيفه خودمان را در زمان حاضر به دست آوريم . و
يادمان نرود كه اصل اين بحث مسأله انطباق با مقتضيات زمان بود و چون در
اين مسأله ، دو نحو و دوگونه می‏توان فكر كرد ، يكی افراط و تندروی و
جهالت ، و
پاورقی :
1 - سوره رعد ، آيه . 17

ديگر جمود و تقشر ، مسلمان بايد به تعليم و قرآن معتقد باشد و جريان‏
معتدلی را طی كند . ما امروز بايد وظيفه خودمان را در ميان جمودها و
جهالتها به دست آوريم . يعنی از جهت اينكه مسلمان هستيم ، از نظر
مقتضيات زمان ، نه بايد جاهل و مفرط و تندرو باشيم و نه بايد جامد و
متقشر باشيم . حالا وقت آنست كه ما يك مقياسی به دست بدهيم . اينطور
كه فائده‏ای ندارد ، بطور كلی مطلب را گفتيم كه نه بايد مفرط بود و نه‏
مفرط ، نه بايد تندرو بود و نه كندرو ، بايد معتدل بود . اصلا مقياس‏
چيست ؟ ما با چه مقياسی بايد بفهميم كه آيا از طبقه معتدل و امت وسط
هستيم كه قرآن گفته است يا از آن طبقه انحرافی جاهل [ يا جامد ] ؟
معنای مقتضيات زمان چيست ؟ اول لغت را معنی می‏كنيم . معنای اين لغت‏
اينست كه زمان كه دائما در حال گذشتن و آمدن است ، در هر قطعه‏ای يك‏
اقتضائی دارد ، در هر لحظه‏ای ، در هر وقتی و در هر قرنی ، در هر چند سالی‏
يك تقاضائی دارد . به عبارت ديگر ( به جای كلمه اقتضا اگر كلمه تقاضا
بگذاريم بهتر فهميده می‏شود ) : زمان تقاضاهای مختلف دارد يعنی الان كه ما
در نيمه دوم قرن چهاردهم هجری و نيمه دوم قرن بيستم ميلادی هستيم ، اين‏
نيمه دوم اين قرن تقاضائی دارد كه در نيمه اول نبود ، در قرن پيش هم‏
نبود . معنای اينكه تقاضا دارد چيست ؟ يك وقت هست ما تقاضای قرن را
اينجور تفسير می‏كنيم كه در اين قرن يك چيزهائی آمده است ( اصلا تقاضا
يعنی به وجود آمدن ) پس اين قرن اينجور تقاضا دارد . هر چه كه در يك‏
زمان به وجود آمد ، همين به وجود آمدن معنايش تقاضا است . تبعيت كردن‏
از مقتضای زمان

و از تقاضای زمان يعنی در اين زمان يك پديده‏هائی پيدا شده است و چون‏
اين پديده ها پيدا شده است ، پس اين قرن تقاضا دارد ، بنابراين بايد
خود را با اين تقاضا يعنی با پديده‏هائی كه در زمان پيدا شده تطبيق داد ،
آنها را پذيرفت . اين يك جور تفسير است . حالا عرض می‏كنم كه اين حرف‏
يعنی چه ؟
يك تفسير ديگر برای تقاضای زمان يا اقتضای زمان ، تقاضای مردم زمان‏
است يعنی پسند مردم ، ذوق و سليقه مردم ، به اين معنی كه ذوق و سليقه و
پسند مردم در زمانهای مختلف اختلاف پيدا می‏كند . ( در اين بحثی نيست .
) هر زمانی يك ذوق و يك پسند حكمفرماست . مثلا در مدهای كفش و لباس‏
می‏بينيد در هر زمانی يكجور كفش ميان مردم مد است ، يك نوع دوخت لباس‏
مد است يعنی مردم آنطور می‏پسندند . يك نوع پارچه مد می‏شود ، پسندهای‏
مردم عوض می‏شود . معنای اينكه انسان بايد با مقتضای زمان هماهنگی بكند ،
اينست كه ببيند پسند اكثريت مردم چيست ، ذوق عمومی چيست و از پسند
عموم پيروی بكند . اين همان جمله‏ای است كه از قديم گفته‏اند : " خواهی‏
نشوی رسوا همرنگ جماعت شو " اكثريت هر رنگ را پذيرفتند ، تو هم از
جماعت پيروی كن همان رنگ را بپذير .
اگر معنای مقتضای زمان هر يك از اين دو تفسير باشد ، غلط است كه‏
انسان تابع مقتضای زمانش باشد . اگر معنای اول باشد ، يعنی در هر زمانی‏
هر چه كه پيدا شد چون پديده قرن است ، بايد تابع آن باشيم . اينجا سؤالی‏
پيش می‏آيد : آيا هر چه در قرن جديد پيش می‏آيد خوب است و در جهت صلاح‏
و سعادت

بشريت است ؟ يعنی آيا بشريت اينجور ساخته شده كه هر چيز نوی كه پيدا
می‏شود ، آن چيز حتما در جهت صلاح و پيشرفت اوست ؟ آيا جامعه انحراف‏
پيدا نمی‏كند و امكان ندارد يك چيز تازه در قرن پديد بيايد كه انحراف و
در جهت سقوط باشد ؟ بلكه امكان دارد ، پديده‏های هر زمانی ممكن است در
جهت صلاح بشريت باشد و ممكن است در جهت فساد باشد . دليلش اينست كه‏
ما مصلح داريم ، به قول اينها مرتجع داريم . مصلح عليه زمان قيام می‏كند ،
مرتجع هم عليه زمان قيام می‏كند با اين تفاوت كه مرتجع به كسی می‏گويند كه‏
عليه پيشرفت زمان قيام می‏كند و مصلح به كسی می‏گويند كه عليه فساد و
انحراف زمان قيام می‏كند . هر دو عليه زمان خودشان قيام می‏كنند . ما
سيدجمال الدين اسد آبادی را مصلح می‏شماريم و همه دنيا او را مصلح‏
می‏شمارند . او عليه اوضاع زمان خودش قيام كرده بود يعنی با آنچه كه در
زمان خودش وجود داشت ، هماهنگی نمی‏كرد . پس چرا به او مصلح می‏گوئيم ؟
برای اينكه اين اصل را قبول نكرده‏ايم كه هر چه كه در زمان باشد خوب است‏
، هر چه كه اكثريت بر آن باشند خوب است . می‏گوئيم در زمان او يك‏
سلسله مفاسد و انحرافات وجود داشت كه او عليه آنها قيام كرد . در مقابل‏
، هر كس كه امروز تاريخ مثلا فلان اخباری را كه آن شب اسم بردم بخواند ،
می‏گويد او يك مرتجع است يعنی عليه پيشرفت و ترقيات زمان خودش قيام‏
كرده است .
پس به همين دليل كه ما می‏توانيم در هر زمان مصلح و مرتجع داشته باشيم‏
، پديده های زمان دو حالت می‏توانند داشته باشند . يك حالت ، حالت‏
پيشرفتگی ، و حالت ديگر ، حالت

انحطاط . پس اين مطلب درست نيست كه " بايد با زمان هماهنگی كرد "
يعنی بايد با پديده‏های زمان هماهنگی كرد ، و فلسفه و سرش را هم در شبهای‏
اول عرض كردم كه خداوند ، خلقت انسان را با خلقت حيوانات از اين نظر
متفاوت كرده است كه انسان را يك موجود مختار و مبتكر و آزاد آفريده‏
است . حيوانات آنچه كه بايد داشته باشند خلقت به شكل غريزه به آنها
داده است ، يك ذره ابتكار ندارند ، آزادی عمل ندارند ، در كار خودشان‏
مختار نيستند و لهذا از آنچه كه دست خلقت به آنها داده است ، نه‏
می‏توانند به عقب بروند و نه می‏توانند به جلو بروند ، آنچه كه دارند از
همان روز اول خلقت داشته‏اند و تا آخر هم دارند . تاريخ می‏گويد از زمانی‏
كه بشر زنبور عسل را شناخته است ، همين نظامات و تشكيلاتی را كه امروز
دارد داشته است . زمانی كه بشر از لحاظ تمدن خيلی عقب بوده است او
همينجور بوده است و امروز هم كه بشر هزاران دوره را طی كرده است ، باز
هم همانجور است . او جلو نرفته است ، عقب هم نمی‏رود ، به راست منحرف‏
نمی‏شود ، به چپ هم انحراف پيدا نمی‏كند ، ولی بشر ، مختار و آزاد و
دارای قوه ابتكار آفريده شده است .
آيه قرآن می‏گويد : « انی جاعل فی الارض خليفه »( 1 ) اسم بشر را خليفه‏
الله گذاشته است . به چه مناسبت بشر خليفه الله است نه زنبور عسل و نه‏
حيوانات ديگر ؟ يكی از جهاتش اينست كه خدا به بشر بيشتر قدرت خلاقيت‏
و ابتكار داده است يعنی
پاورقی :
1 - سوره بقره ، آيه . 30

قدرت داده است كه نقشی را كه در دنيا وجود ندارد بيافريند . زندگی اين‏
موجود را از صفر شروع كرده است . آنوقت ببينيد بشر چه چيزهائی را به‏
وجود می‏آورد ، خلق می‏كند ( البته به اذن پروردگار ) ، ابداع می‏كند . بشر
به حكم اينكه خليفه الله است ، بايد تمدن خودش را با نقشه و طرح و
ابداع خودش بسازد . شما همين مدلها و سيستمهای اتومبيلها را ببينيد ،
می‏بينيد هر سال نقش تازه‏ای می‏آفرينند . اين همان قدرت خلاقيت بشر است‏
. و بشر به همين دليل كه می‏تواند جلو برود ، يعنی اين آزادی عمل به او
داده شده و مختار آفريده شده است ، می‏تواند به عقب برگردد . اينجور
نيست كه راه عقب را به روی بشر بسته باشند . اميرالمؤمنين فرمود : ²
اليمين و الشمال مضله و الطريق الوسطی هی الجاده » ( 2 ) راست روی و چپ‏
روی گمراه كننده است ، راه راست راه مستقيم است .
پس بشر همانطور كه امكان پيشروی دارد ، امكان عقب روی هم دارد .
بنابراين امكان انحراف در بشر هست . پس نمی‏شود قبول كرد كه روی هر چه‏
كه در زمان پديد آمده و پديده قرن است و جديد ناميده شده ، اسم تجدد
گذاشته شود و گفت خوب است . لذا به اين معنی تقاضای زمان را پيروی‏
كردن غلط است . بايد هشيار بود و روی آن پديده حساب كرد و با مقياسهای‏
ديگری كه عرض می‏كنم آن را سنجيد و ديد اگر خوب است آن را گرفت و اگر
بد است آن را طرد كرد . به همين دليل مقتضای زمان
پاورقی :
2 - نهج البلاغه ، خطبه . 16

به معنای مد و پسند مردم را نمی‏شود تصديق كرد يعنی ما نبايد هميشه نگاه‏
بكنيم ببينيم ذوق اكثريت مردم زمان چيست ، همانطور كه راجع به مد در
روزنامه‏ها می‏خوانيد كه پديده قرن است . پديده قرن يعنی چه ؟ ! هروئين هم‏
پديده اين قرن است ، در سابق نبود . بر اثر پيشرفت علم شيمی هروئين‏
می‏سازند . اگر شما ديديد می‏خواهند چيزی را به عنوان پديده قرن بر شما
تحميل كنند ، قبول نكنيد . شما ببينيد اين مد بالای زانو پديده قرن است .
پديده قرن يعنی چه ؟ ! در مورد پسند می‏گويند مردم دنيا امروز اينچنين‏
می‏خواهند ، دنيای امروز اين را نمی‏پسندد ، آن را می‏پسندد . می‏پسندد يعنی‏
چه ؟ ! مطلق پسند كه دليل نمی‏شود . تا اين صحبت به ميان می‏آيد كه دست‏
دزد را بايد بريد يا نه ، می‏گويند آقا اين ديگر چه حرفی است كه شما
می‏زنيد ؟ ! دنيای امروز اين حرفها را نمی‏پسندد ! دزدی ، جرمی است كه در
اجتماع واقع می‏شود . سؤال می‏كنيم آيا جلوی اين جرم را بايد گرفت يا
نبايد نگرفت . همه می‏گويند بايد گرفت ، ما هم قبول داريم . ما می‏گوئيم‏
اسلام برای دزد يك همچو مجازاتی وضع كرده است و در عمل هم نشان داده كه‏
آنوقت كه اين مجازات عملی بشود دزدی هم ريشه كن می‏شود . حاجيهای 50 سال‏
پيش اطلاع دارند كه در صحرای عربستان اصلا آدم را می‏خوردند ، قافله‏های 500
نفری را می‏دزديدند . فقط چهار تا دست بريدند ، ببينيد در آن صحرای وسيع‏
چه امنيتی برقرار كرده‏اند . حالا شما می‏گوئيد دنيای امروز نمی‏پسندد .
می‏گوئيم آيا دنيای امروز فرمولی بهتر از اين آورده است كه اين را
نمی‏پسندد ؟ اگر آورده است و بهتر از اين نتيجه داده است ، ما هم قبول

می‏كنيم .
در اينجا سخنی می‏گويند كه ما هم آن را قبول داريم ، می‏گويند بايد دزد
را اول تربيت كرد . مگر ما می‏گوئيم نبايد تربيت كرد ؟ ! صحبت در اين‏
است كه با آن شخص كه تربيت هم در او مفيد واقع نشده و باز هم دزدی‏
كرده است چه بايد كرد ؟ آيا تعليم و تربيت قادر شده است كه به كلی‏
جلوی جرم و جنايت را در دنيا بگيرد ؟ اگر گرفته بود كه می‏بايست مجازات‏
در دنيا به كلی لغو بشود ، پس چرا نشده است ؟ اين ، دليل آنست كه‏
تعليم و تربيت به تنهائی قادر نيست جلوی جرم و جنايت را بگيرد . يك‏
گزارش رسمی از آلمان غربی پارسال منتشر كردند كه در ظرف يك سال هشتاد
و اند بار مسلحانه فقط به بانك حمله شده است . در آمريكا ببينيد كار
گانگستربازی به كجا كشيده است كه برايش مدرسه باز می‏كنند . يعنی برای‏
اينكه خودشان فنون دزدی را ياد بگيرند مدرسه باز می‏كنند . دنيای امروزی‏
برای جلوگيری از دزدی چه نقشی را بازی كرده است ؟ فقط می‏گويند دنيای‏
امروز نمی‏پسندد .
يادم افتاد آن داستانی كه می‏گويد شخصی مريض بود . هر كس می‏گفت فلان‏
طبيب برای اين شخص خوب است . در اين اثنا يكی از حاضرين گفت من‏
طبيبی را سراغ دارم كه از تمام اطبائی كه در عمرم ديده‏ام بهتر است .
گفتند چطور ؟ گفت يك وقتی شخصی مدتها بود به مرضی مبتلا بود . تمام‏
اطباء درجه اول آمدند كميسيون تشكيل دادند ، نسخه‏ها دادند ، نسخه‏ها را
عوض كردند و مريض خوب نشد . البته گاهی پيشروی بسيار مختصری

پيدا می‏كرد . شخصی دكتر فلان را معرفی كرد . رفتند او را آوردند . همينكه‏
او آمد با يك شهامت بی نظير اول حرفی كه زد اين بود كه تمام اطباء
نفهميده‏اند ، همه اشتباه كرده‏اند و مزخرف گفته‏اند ، معطل نكرد ، گفت‏
فورا مريض را به يك بيمارستان ببريد ، بايد روی او عمل جراحی بشود . با
يك جرأتی فورا او را به مريضخانه برد و خوابانيد . اصلا يك ساعت طول‏
نكشيد كه شكم اين مريض را باز كرد و جراحی كرد . در همين جا ديگر سكوت‏
كرد . پس از چند لحظه‏ای يكی از اهل مجلس پرسيد خوب حالا حال مريض چطور
شد ؟ گفت هيچی ، مريض مرد . گفتند پس تمام اين حرفها و اين تعريفها
برای اينست كه آن مريض مرد ؟ ! معلوم شد اين شخص بيچاره آنچنان تحت‏
تأثير آن طبيب واقع شده است و آنچنان در نشئه فرو رفته كه به نتيجه‏
كارش فكر نمی‏كند ، دائما می‏گويد آنها آمدند و نسخه دادند و رفتند ولی‏
اين آمد با قاطعيت تمام كار كرد و رفت . دنيای امروز نمی‏پسندد دست دزد
را ببرند . پس چه كرده است ؟ !
غرض اين جهت است كه يكی از چيزهائی كه يك مسلمان نبايد تحت تأثير
آن قرار بگيرد ، موضوع پسند است . علی ( ع ) فرمود : « لا تستوحشوا فی‏
طريق الهدی لقله اهله » ( 1 ) هرگز اگر راه حق را پيدا كرديد ، از اينكه‏
در اقليت هستيد وحشت نكنيد . يعنی شخصيت داشته باشيد . اكثر ، همين بی‏
شخصيتی ، پدر افراد بشر را در آورده است . همينكه ملتی خودشان را در
اقليت ديدند و ديدند
پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، خطبه . 199

اكثريت يك پسندی دارند ، كاری را انجام می‏دهند . به خودش جرأت نمی‏دهد
كه ممكن است كه اكثريت اشتباه كرده باشد و اقليت اشتباه نكرده باشد .
باز قصه ديگری يادم آمد : يادم هست در جلسه‏ای به مناسبتی اين بحث شد كه‏
عالم بزرگی در يك محاسبه ، به حساب ابجد پرداخته است . من آنجا انتقاد
كردم كه هرگز دنبال اين حرفها نرويد . اينكه می‏گويند « انا من المجرمون‏
منتقمون »به حساب ابجد ابوبكر و عثمان در می‏آيد ، يا مثلا اسم فلان شهر
با اسم حسن به حروف ابجد يكی در می‏آيد پس حسن بايد در آن شهر باشد ،
اينها يك چيزهائی است كه پايه ندارد . يك نفر كه آنجا نشسته بود و
بسيار شريف بود گفت نه آقا . گفتم آقا همينجور است . گفت نه آقا ،
چون من يك قضيه‏ای دارم : در فلان سال در فلان شهر بوديم . در آنجا بزرگانی‏
از علما بودند ، اسم برد . يك كسی آمد حساب كرد راجع به ظهور حضرت‏
حجت . آيه : « ان الارض يرثها عبادی الصالحون »( 1 ) منطبق می‏شد با سال‏
. 1361 چون ديدم او در مجلسی بوده است كه در آن بزرگانی بوده‏اند و . . .
( 2 ) .
يك تفسير ديگر نيز برای مقتضيات زمان می‏شود و آن اينكه تقاضای زمان‏
به معنای اينست كه احتياجات واقعی در [ طول ] زمان تغيير می‏كند ،
آنوقت احتياجی كه بشر در هر زمان دارد يك نوع تقاضا می‏كند .
می‏دانيد كه محور فعاليت بشر احتياج است . يعنی خدا
پاورقی :
1 - سوره انبياء ، آيه . 105
2 - [ متن پياده شده از نوار به همين صورت است ] .

انسان را در اين دنيا آفريده است با يك سلسله احتياجات واقعی : بشر به‏
خوراك احتياج دارد ، به پوشاك احتياج دارد ، به مسكن ، كشاورزی ، خياطی‏
، تجمل ، حمل و نقل ، مسافرت ، علم آموختن ، وسائل فنی و . . . احتياج‏
دارد . احتياج هم شوخی بردار نيست يعنی عملا انسان اجبار دارد كه به‏
دنبال احتياجات برود ، از احتياجات پيروی بكند ، اگر نكند زمان حدش‏
می‏زند . در اينجور موارد است كه اگر كسی بخواهد نام جبر زمان را ببرد
برده است . يك سلسله از احتياجات بشر است كه ثابت و لايتغير است .
بشر بايد به روح خودش نظام بدهد ، دستورالعمل اخلاقی بدهد و اينها در همه‏
زمانها يكجور است . بشر بايد به اجتماع خودش نظمی بدهد ، آن نظام كلی‏
در تمام زمانها يكی است . بشر به رابطه‏ای كه با خدای خودش دارد بايد
نظمی بدهد و اين ، در تمام زمانها يكجور است . همچنين است در مورد بعضی‏
ارتباطاتی كه بشر با مخلوقات ديگر نظير زمين ، درخت و حيوانات دارد .
انسان بر گياههای دنيا چه حقی دارد ؟ گياهها بر انسان چه حقی دارند ؟
اينها احتياجات ثابت و لايتغير است .
ولی انسان برای تأمين همين احتياجات ، به يك سلسله ابزار و وسائل‏
نياز دارد . وسائل در هر عصر و زمانی فرق می‏كند چون وسائل در ابتكار خود
بشر است . دين به وسيله ( البته مشروع ) كاری ندارد . دين هدف را معين‏
می‏كند و راه رسيدن به هدف را ، اما تعيين وسيله تأمين احتياجات در
قلمرو عقل است . عقل كار خودش را به تدريج تكميل می‏كند و هر روز وسيله‏
بهتری انتخاب می‏كند و بشر به حكم قانون اتم و اكمل ( به قول علامه‏
طباطبائی ) می‏خواهد از هر

راه كه ساده‏تر و كم خرج‏تر باشد به هدف خودش برسد . در جايی كه احتياج‏
انسان به وسيله عوض می‏شود يعنی وسيله‏ای كه امروز مورد احتياج است فردا
كه تكميل شد ديگر مورد احتياج واقع نمی‏شود ، بايد تقاضای زمان تغيير كند
. اينجور چيزها واقعا تقاضای زمان است . اين تقاضا است كه صرف پديده و
پسند زمان نيست ، احتياج واقعی حكم می‏كند . هيچ احتياج واقعی‏ای نيست كه‏
اسلام جلو آن را گرفته باشد . اسلام جلوی هوس را گرفته است . در وقتی كه‏
تراكتور پيدا شده اگر كسی بگويد من با گاو آهن شخم می‏زنم ، اين ، محكوم‏
است ، ولی اگر مد بالای زانو بيايد بايد از آن جلوگيری كرد . اين فيلمهای‏
مهيج و خانمان برانداز را نمی‏شود به عنوان پديده قبول كرد . اگر وسيله‏ای‏
پيدا شود ، آن وسيله را می‏توان برای هدفهای مشروع و نامشروع استخدام كرد
، وسيله كه بيچاره زبان ندارد ، مانند بلندگو كه كارش اينست كه صوت را
قوی می‏كند . آن بيچاره می‏گويد اگر ذكر خدا را بگوئی من قويتر می‏كنم ، اگر
كفر هم بگوئی من قويتر می‏كنم . راديو فی حد ذاته ابزاری است كه هر چه در
پشت آن دستگاه گفته شود با برد زيادی تحويل می‏دهد اما زبان بسته هيچ‏
می‏گويد كه اينجا فلان تصنيف را بخوانيد يا آيه قرآن را بخوانيد ؟
تلويزيون هم از همين قبيل است .
اگر كسی در مورد وسائلی كه انسان را به هدفهای صحيحش نزديك می‏كند
بگويد نه ، من نمی‏خواهم از اين وسائل استفاده كنم و آنوقت كسی كه دنبال‏
هدفهای نامشروع می‏رود از همين وسائل استفاده كند ، و اين كه دنبال هدفهای‏
مشروع می‏رود

از اين وسائل استفاده نكند ، چنين شخصی محكوم به شكست است . مثل اينكه‏
شما بگوئيد من مسلمانم و می‏خواهم هدف اسلامی را تعقيب بكنم ، می‏خواهم‏
جهاد بكنم و واقعا هم قصد شما لله است . ديگری در راه شيطان می‏خواهد
بجنگد ، در راه ماديگری و فساد می‏جنگد ، اما او از وسائلی كه امروز پيدا
شده است مثل توپ و تفنگ و خمپاره استفاده می‏كند و شما می‏گوئيد نه ، من‏
به وسيله كار ندارم ، من می‏خواهم با كارد و شمشير بجنگم . قطعا شما محكوم‏
هستيد ، هدف شما محكوم است . شما هدف خود را با دست خودتان محكوم‏
كرده‏ايد .
اين است معنای تقاضا و اقتضای زمان . تقاضای زمان را با پسند مردم و
پديده قرن اشتباه نكنيد . حاجتهای اولی بشر ثابت است . حاجتهای ثانوی‏
يعنی حاجتهائی كه انسان را به حاجتهای اولی می‏رساند ، متغير است . اين‏
حاجت زمان می‏گويد من تغيير كرده‏ام و اگر جنابعالی بخواهيد خشكی به خرج‏
بدهيد محكوم به شكست هستيد ، و نتيجه‏اش اين می‏شود كه فلان آهنگ را او
می‏تواند با وسيله قوی به گوش 23 ميليون ( 1 ) جمعيت برساند و شما هم كه‏
به عمرت راديو گوش نمی‏كنی ، يك وقت در خانه می‏بينی بچه سه ساله‏ات‏
تصنيف راديو می‏خواند ولی حرف حساب ترا كسی نمی شنود . آنوقت تو در
هدفت شكست می‏خوری .
آن عالم بيچاره كه برای اولين بار صنعت ضبط صوت را اختراع كرد چيزی‏
كه به گمانش خطور نمی‏كرد اين بود كه در آن
پاورقی :
1 - [ مطابق آمار آن زمان جمعيت ايران ] .

تصنيف بخوانند و اخلاق مردم را فاسد كنند . او اختراع كرد كه بدينوسيله‏
خطابه‏ها و كنفرانسها را ضبط بكنند و به دنيا برسانند . ولی اين گناه ضبط
صوت نيست ، گناه مردمی است كه هدف صحيح دارند و از وسيله نيرومند و
قوی استفاده نمی‏كنند . فيلم فی حد ذاته گناه ندارد . وقتی كه صنعت فيلم‏
در دنيا می‏آيد ، مردم هشيار و بيدار نيستند كه از آن در راه هدفهای فاسد
، هدفهائی كه از هروئين خراب كننده تر است ، مخدرتر است استفاده نشود
. حالا اگر می‏توانند ، جلوی آن را بگيرند ، چه از اين بهتر ؟ ! لااقل جلوی‏
او را كه نمی‏توانی بگيری با او رقابت بكن ! نمی‏كند تا اينكه عده‏ای‏
می‏آيند فيلم خانه خدا را در جائی به ما نمايش می‏دهند كه تا حالا آن‏
فيلمهای ديگر را نمايش می‏دادند .
اين عيب هست و اين عيب تقصير آنهائی است كه قبلا اين فكر را نكردند
كه فيلم بايد وارد زندگی مشروع مردم بشود ، بايد وارد زندگی دينی و مذهبی‏
مردم بشود . قبل از اينكه اين فيلمهای منحط را در اين جور جاها نمايش‏
بدهند ، شما يك جاهائی ، دارالتبليغ‏هائی برای نمايش دادن فيلمهای خوب‏
تهيه بكنيد و با آنها مبارزه بكنيد . اگر جلويش را گرفتند كه چه بهتر !
تازه ، فيلم خوب مگر منحصر به حجاج است ؟ شما می‏توانيد فيلمهای جالب و
خوب تهيه بكنيد كه لااقل نيمی از جوانها را به اين طرف بكشيد . اصلا
فيلمی بالاتر از دستگاه خلقت نيست . اگر فيلم تكون نطفه يا پيدايش يك‏
گل را نمايش بدهند ، اگر كيفيت و حركات قلب را نمايش بدهند ، خواهيد
ديد كه چه تأثيراتی دارد ! خدا می‏داند تمام ، درس توحيد است . آنوقت‏
يك

عده از ما وقتی بگويند مقتضيات زمان ، پديده قرن ، دنيای امروز ، ديگری‏
می‏گويد اين فيلمی كه اين حرفها را نشان می‏دهد ! آقا فيلم كه گناه ندارد ،
فيلم يك تعليم سمعی بصری است .
اولی كه همين بلندگو پيدا شد بعضيها چه داد و فريادی راه انداختند !
آقای فلسفی تعريف می‏كردند اولين نفری كه در ميان وعاظ با بلندگو صحبت‏
كرد من بودم . نمی‏دانيد چه بازی‏ای سر من در آوردند . گفتند مجلس معظمی‏
بود و در آنجا بلندگو گذاشته بودند . قبل از من واعظی رفت صحبت بكند ،
گفت اين بوق شيطان را برداريد . برداشتند و آن واعظ در اثر كثرت جمعيت‏
نتوانست مطلب را به همه مردم بفهماند . من رفتم روی منبر . تا نشستم‏
گفتم بوق شيطان را بياوريد . ببينيد جمود چقدر ! اينها آبروی دين را
می‏برد . كی گفته بلندگو بوق شيطان است ؟ !

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: